Samenwerkingsverbanden en bedrijfsopvolging

Het merendeel van de agrarische familiebedrijven wordt geëxploiteerd in de vorm van een personenvennootschap (maatschap, VOF, of CV). Er zijn kleine verschillen tussen een maatschap en een VOF, maar wat in het navolgende over de maatschap wordt geschreven geldt ook voor de VOF.
Een CV (commanditaire vennootschap) heeft één bijzondere vennoot, de zgn. stille vennoot of commandiet. Die vennoot fungeert slechts als geldschieter op de achtergrond. Het navolgende is niet op (de rechtsrelatie tot) deze stille vennoot van toepassing, maar in beginsel wel in de rechtsrelatie tussen de andere gewone (‘beherende’) vennoten in een CV.

Het rechtskarakter van een maatschap (VOF of CV) verschilt echter per geval.


Ouder-kind-maatschap

Bij een maatschap tussen ouders en kind fungeert een maatschap veelal als een overwegend fiscaal georiënteerd vehicle om te komen tot bedrijfsoverdracht:
– de beoogd bedrijfsopvolger krijgt een recht op voortzetting en toedeling van activa in geval van opzegging (uittreding) door (één van de) ouders;
– de beoogd bedrijfsopvolger bouwt in de maatschap eigen vermogen op waarmee hij te zijner tijd – bij uittreding van (één van) de ouders – een belangrijk deel van de overnamesom zal kunnen voldoen;
– wanneer de maatschapsovereenkomst tenminste drie jaren heeft voortgeduurd, kan fiscaal geruisloos worden doorgeschoven (d.w.z. de fiscale verantwoording van stakingswinst wordt verlegd naar de bedrijfsopvolger).
Voor de bedrijfseconomische haalbaarheid van een zodanige bedrijfsovername op termijn, wordt in de maatschapsovereenkomst aan de beoogd opvolger naast diens recht op voortzetting van de bedrijfsactiviteiten vaak tevens het recht vergund op toedeling van maatschapsactiva voor een lagere waarde dan de economische waarde; bijvoorbeeld: voor de cultuurgronden: de waarde in verpachte staat; de productierechten: boekwaarde.


Broer-broer-maatschap

Het rechtskarakter van een maatschap tussen broers verschilt heel erg van het voorgaande. Tussen broers is een maatschapsovereenkomst veelal een overeenkomst, gericht op de samenwerking zelve, waarin hooguit een kans-element is opgenomen dat in geval van overlijden van de ene vennoot, de andere vennoot recht heeft op voortzetting van de bedrijfsactiviteiten en toedeling van de maatschapsactiva.

Wanneer bijvoorbeeld een broer de maatschapsovereenkomst wil opzeggen omdat de samenwerking zijns inziens niet goed functioneert, is het niet vanzelfsprekend dat de andere broer (tegen wie de overeenkomst wordt opgezegd) een recht op voortzetting van alle bedrijfsactiviteiten en toedeling van alle maatschapsactiva zou hebben; laat staan voor een lagere waarde dan de actuele economische waarde.


Man-vrouwmaatschap

De ervaring leert dat de meeste landbouwers onder huwelijkse voorwaarden zijn getrouwd, waarbij het door één van partijen ingebrachte landbouwbedrijf buiten het bij echtscheiding te verrekenen vermogen wordt gelaten. Ter wille van de meewerkend echtgeno(o)t(e)) wordt nogal eens een afzonderlijke zgn. man-vrouw-maatschapsovereenkomst overeengekomen. De praktijk leert dat de netto winst die resteert na voldoening van alle huishoudelijke kosten (de zgn. overgespaarde of onverteerde inkomsten) veelal in het bedrijf blijven zitten. Op basis van de meeste huwelijkse voorwaarden zijn de echtgenoten bij echtscheiding gehouden om deze zgn. overgespaarde inkomsten bij helfte te verdelen. Hoe verhoudt dat zich tot het recht van elk van de echtelieden op zijn/haar in de maatschap opgebouwd eigen vermogen?


Maatschapsgeschillen

Helaas leert de praktijk dat bij de opstelling van maatschapsovereenkomsten vaak onvoldoende is nagedacht over het verschil in rechtskarakter ervan, al naar gelang de vraag tussen welke partijen de maatschapsovereenkomst is aangegaan en al naar gelang de vraag welke situatie men bij de beëindiging ervan heeft beoogd te regelen. In een hieruit voortvloeiende gerechtelijke- of arbitrageprocedure komt het dan veelal aan op een interpretatie van de maatschapsovereenkomst, mede in het licht wat in de sector overigens gangbaar of gebruikelijk is.
Wij kennen de agrarische sector van binnen uit en hebben veel ervaring met – en kennis van – zgn. agrarische maatschapsgeschillen. Bij de behandeling hiervan kunnen wij dus een duidelijke meerwaarde bieden.

Hebt u vragen of bent op zoek naar een deskundige advocaat voor een advies?

Bel dan met 088 – 888 66 50 of stuur een e-mail aan hmvaneerten@gvk-advocaten.nl

Scroll naar boven